هواداران تارنمای ارگ ایران
مجموع نظرات و مقالات هواداران تارنمای ارگ ایران
هواداران تارنمای ارگ ایران
مجموع نظرات و مقالات هواداران تارنمای ارگ ایرانمنطقه نوسنگی جنوب شرق ایران
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران و مناطق نوسنگی ایران، که در تارنمای ارگ ایران نوشته شده، کوتاهی از این دوره بمنظور آگاهی و تکمیل بازدیدها و مطالب دیگر ارگ ایران است.
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران
استان سیستان و بلوچستان
این برگه پیوست لینک زیر است:
تصویر دیوارنگاری غار دوشه، خرم‌آباد لرستان، حدود هزاره سوم پیش از گاه ایرانی، عکس ۴۸۷۵.
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران
تل ابلیس
در ۳ کیلومتری جنوب روستای کنونی حیدرآباد و در ۱۸ کیلومتری جنوب شرق شهرستان مشیز در دره بردسیر واقع شده است.
در ۱۳۱۱ استاین برای نخستین بار از تل ابلیس دیدن کرد. در ۱۳۴۲ کالدول بررسی کرد، و در ۱۳۴۴ مرکز باستان شناسی ایران اقدام به حفر دو گمانه نمود. اما حفاری منظم در سال ۱۳۴۵ به سرپرستی کالدول انجام پذیرفت.
معماری تل ابلیس
دیوارها با خشت و ملات کاهگل ساخته شده اند. ضخامت خشتها به یک اندازه بود، اما طول آنها فرق داشت. دیوارها دارای اندود محلول گل اخری بودند. خانه ها دارای چندین اتاق بودند ورودی و اتاق اصلی هر خانه در یک راستا قرار داشت. بنظر می رسد ابتدا دیوارهای محصور کننده و اتاق اصلی ساخته می شد، سپس سایر فضاها. هر خانه دارای دو اجاق بود یکی داخل اتاق و دیگری در محوطه روباز خانه و تمامی اجاقها دارای نقشه واحدی بودند.
سفال تل ابلیس
سفالها را براساس لایه نگاری از قدیم به جدید دسته بندی کرده، و سفالهای هر لایه را نام ویژه ای دادند.
ابلیس VII = سفال حیدرآباد. ابلیس VI = سفال نجف آباد. ابلیس V = سفال مشیز. ابلیس IV = سفال علی آباد. ابلیس III = سفال دشکر. ابلیس II = سفال ابلیس. ابلیس I = سفال بردسیر. ابلیس ۰ = سفال لاله زار خشن.
ابلیس صفر سفال لاله زار خشن ــ پوک و دارای شاموت گیاهی بسیار زیاد و دست ساز است. سطح سفال با لعاب گلی غلیظ و با روش دست مرطوب پوشش داده شده است. سفال در حرارت پایین پخته شده و برخی از ظروف تل ابلیس دارای تزئینات به شکل مار یا کرم و حیوان مسبک هستند.
ابلیس I سفال بردسیر ــ قدمت قرن ۶ تا ۸ گاهشمار ایرانی، مانند سفال لاله زار خشن دست ساز است. خمیر سفال نخودی رنگ و شاموت آن گیاهی، شنی و یا مخلوطی از هردوی آنها است، که خوب ورز داده شده است. سفال بردسیر در حرارت بهتری پخته شده است، و بر سه قسم است:
الف- بردسیر منقوش: نقوش با رنگ عنابی تیره یا سیاه کشیده شده اند. در بعضی موارد نیز قرمز زایل شونده استفاده شده است. عناصر معمولا هندسی هستند، ولی گاها نقوش حیوانی نیز استفاده شده است. در مواردی نقش پرنده یا کژدم استفاده شده است. ظروف بردسیر فنجانها و کاسه های با بدنه بیرون برگشته و سبو با گردن باریک و لبه به خارج برگشته هستند.
ب- بردسیر با لعاب گلی قرمز: سطح این نوع سفال را لعاب گلی قرمز رنگ پوشش داده اند و در برخی موارد داغدار کرده اند. اکثر این قبیل ظروف را کاسه های با بدنه به خارج برگشته با کف تخت تشکیل می دهند.
ج - بردسیر ساده: شکل این نوع ظروف همانند بردسیر منقوش است، با این تفاوت که عاری از هرگونه نقوش تزئینی است.
ابلیس II سفال ابلیس ــ مانند دو نوع قبلی دست ساز هستند. خمیر سفالهای ابلیس قرمز و بخوبی ورز داده شده، و شاموت آن گیاهی است. در کوره هایی پخت شده، که حرارت آن کنترل شده است. سفال ابلیس به آسانی از سفال بردسیر قابل تشخیص است. علیرغم قرمز بودن رنگ خمیر سفال بردسیر پخت آنها ناقص بوده، و از این جهت با سفال ابلیس متفاوت است. سفال ابلیس به دو گروه ابلیس منقوش و ابلیس ساده تقسیم می شود.
نقوش سفال ابلیس همانند نقوش بردسیر هندسی است، با این تفاوت که با مهارت بیشتری کار شده، و البته تنوع کمتری نسبت به بردسیر دارد، و نقوش حیوانی بسیار کم و از نقوش هندسی جناغیها زیاد هستند. نقوش معمولا یک سوم فوقانی ظروف را تزئین کرده اند. از نظر شکل ظروف منقوش ابلیس لیوانها و فنجانها در اکثریت قرار دارند.
ابلیس III سفال دشکر: دست ساز با خمیر نخودی روشن یا صورتی روشن و شاموت گیاهی، ضخامت سفال دشکر بیشتر از سفال ابلیس است. متداولترین ظروف عبارتند از کاسه ها و فنجانهای با لبه به داخل برگشته. سفال دشکر حدود ۳۰۰ سال جدیدتر از ابلیس است. سفال دشکر به سه گروه ذیل تقسیم می شود:
الف- سفال منقوش که نقوش ساده هندسی با رنگ قرمز کشیده شده اند. ب- سفال ساده. ج- سفال جلادار.
ابلیس IV سفال علی آباد: دست ساز دارای خمیر قهوه ای متمایل به صورتی یا آجری با شاموت گیاهی. سطح سفال با لعاب گلی غلیظ به رنگ نخودی پوشش داده شده است. سفال علی آباد ظریفتر از انواع سفالها هستند. سفال علی آباد به ۵ گروه تقسیم می شود:
الف- علی آباد ساده. ب- علی آباد منقوش، نقوش با رنگ قهوه ای، قرمز یا سیاه کشیده شده اند. متداول ترین عناصر نقشی را خطوط مستقیم، منحنی یا موجی تشکیل می دهند.
ج- علی آباد دو رنگ، از ترکیب دو رنگ قرمز و سیاه، قهوه ای و سبز و یا سیاه و سبز استفاده شده است. د- علی آباد شسته.
هـ- علی آباد دارای نوار برجسته، سفالهای نوار برجسته در کف دارای علامت نخبری هستند. در میان طبقه ای که معرف آن سفال علی آباد است، تعدادی سفال کاسه لبه واریخته هم بدست آمده است.
ابلیس V سفال مشیز: چرخساز دارای خمیر به رنگ قرمز آجری با شاموت شن است. سطح سفال را با لعاب گلی غلیظ پوشش داده اند و سفالها سخت هستند. در کورههایی که حرارت آنها کنترل میشده است پخته شده اند. بیشترین قطعات متعلق به کاسه های دهانه گشاد با کف تخت هستند. سفال مشیز به دو گروه ذیل تقسیم می شود:
الف- ساده. ب- منقوش، نقوش عبارت هستند از نوارهای پهن رنگ، که بصورت یک نوار واحد یا دو نوار موازی و گاهی دو نوار متقاطع قسمت فوقانی ظرف را تزئین کرده اند.
ابلیس VI سفال نجف آباد: شبیه سفال سیلک چهار است، که با جمدت نصر همزمان وی باشد.
ابلیس VII سفال حیدرآباد: سفالهای خاکستری رنگ از نیمه دوم هزاره چهار گاه ایرانی هستند.
اشیا سنگی تل ابلیس
۱- سنگ سابها. ۲- دسته هاونها. ۳- سایندهها. ۴- کاسههای سنگی. ۵- سنگهای درفش تیزکن. ۶- پیکرکهای انسانی. ۷- تبرهای سنگی. ۸- ابزار سنگی.
اشیا گلی تل ابلیس
۱- پیکرکهای انسانی و حیوانی. ۲- میخهای گلی. ۳- گلوله های گلی. ۴- فلاخنهای گلی. ۵- سردوکها.
ــ ابلیس VI همزمان با جمدت نصر بین النهرین است.
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران
تل یحیی
در دره سوغون در ۲۲۵ کیلومتری جنوب کرمان در ۳۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان دولت آباد واقع شده است.
در تابستان ۱۳۴۶ لمبرگ کارلوفسکی تعدادی سفال از سطح تپه یحیی جمع آوری نمود. در ۱۳۴۷ اولین فصل حفاری تپه یحیی آغاز شد. و در ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹ ادامه یافت.
ارتفاع این تپه حدود ۲۰ متر و قطر دایره پایین آن حدود ۱۸۷ متر است. یافته‌های باستانشناسی نشان از این دارد که تپه در دوره ایلام، شهر متمدن بزرگی بوده است، که از آن به عنوان قلعه نظامی استفاده می‌شد.
تصویر تپه یحیی، و آثار کاوش باستان شناسی، عکس شماره ۸۹۱۱.
معماری تپه یحیی
کهن ترین بقایای معماری تپه یحیی در لایه E در دوره یحیی VIII بدست آمده، که پاره دیواری بوده است. دیوارها با خشتهای دست ساز ساخته شده اند. اتاقها بسیار کوچک بودند و کف اتاقها با کاهگل اندود شده بود، و در کف و سقف از حصیر استفاده شده بود. در دوره های VIII , VII بقایای خاصی از معماری بدست نیامد، ولی از دوره VI معماری مشخصتری نمایان شد. بقایای معماری دوره VI تپه یحیی:
الف- این مرحله در زیر Vc قرار داشت. دیوارها با خشتهای دست ساز ساخته شده بودند. ب- مستقیما زیر بقایای مرحله الف قرار داشتند.
ج- اتاقهای بسیار کوچک و از گل و نی برای ساختن سقف استفاده کرده بودند. احتمالا کف بعضی اتاقها اندود شده بود. د- دیوارهای چینه ای با اندود کاهگل. هـ- کهنترین بقایای دوره VI شامل دو ردیف پاره دیوار چینه ای بود.
سفال تپه یحیی
اولین نمونه سفال در لایه E در دوره یحیی VIII روی سطح خاک بکر بدست آمد. کهنترین سفال تپه یحیی خشن، ساده، با خمیر قرمز ناخالصی شنی و شاموت گیاهی بود. سفالها دست ساز بودند، با لعاب گلی غلیظ قرمز که گاها صیقلی شده بودند.
نوع دیگر سفالهای این دوره با خمیر نخودی و شاموت گیاهی بودند. سطح آنها با لعاب گلی غلیظ قرمز و نقوش ساده هندسی تزئین شده بود.
سفال مشخصه دوره یحیی شبیه سفال ابلیس و باکون الف بود. دست ساز با شاموت گیاهی دارای نقوش ساده هندسی با رنگ سیاه روی زمینه لعاب گلی غلیظ قرمز.
ــ حفار بقایای دوره VIII را مربوطه به دوره نوسنگی با سفال خشن دانسته است.
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران
تل چاه حسینی
استاین در هنگام بررسی در سال ۱۹۳۵ الی ۱۹۳۶ در قسمتهای جنوبشرق ایران چند گمانه در تپه چاه حسینی حفر نمود.
سفال چاه حسینی
دارای تزئین دو رنگ با خمیر قرمز و دست ساز بودند. سطح ظروف با لعاب گلی غلیظ قرمز تیره یا لعاب گلی رقیق قرمز روشن پوشش داده شده بودند. نقوش را که به صورت منفی بود روی زمینه کرم کشیده و دور آنرا با رنگ سیاه و خاکستری قلم گیری کرده بودند، اکثریت عنصر نقشی را نقش ساعت شنی تشکیل می داد.
تصاویر موزه ای مناطق نوسنگی و تپه های تاریخی ایران در لینک زیر:
ــ منبع: مناطق نوسنگی ایران از اینترنت و پژوهشهای شخصی است. اشخاصی که از نوشته های آنها در این برگه استفاده شده، لطف کنند نام خود را در نظرات بنویسند، تا اینجا ذکر و تشکر شود.
...............
برچسبها: منطقه نوسنگی، جنوب شرق ایران، تل ابلیس، تپه ابلیس، تل یحیی، تپه یحیی، تل چاه حسینی، معماری نوسنگی، سفال نوسنگی.
.............
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران
مستند های مربوط
مستند های بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید، لینک آن در ستون کناری
............................
توجه ۱: اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: تارنمای انوش راوید، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
توجه ۲: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری ارگ ایران بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید. در جهت دانش مربوطه این تارنما، با استراتژی مشخص یاریم نمایید.
توجه ۳: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند: در اینجا http://arqir.com.
ارگ ایران http://arqir.com
پرسشهای خود را ابتدا در جستجوهای تارنما بنویسید، به احتمال زیاد پاسخ خود را می یابید
جهت آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید، و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید
منطقه نوسنگی جنوب ایران
منطقه نوسنگی جنوب ایران و مناطق نوسنگی ایران، که در تارنمای ارگ ایران نوشته شده، کوتاهی از این دوره بمنظور آگاهی و تکمیل بازدیدها و مطالب دیگر ارگ ایران است.
منطقه نوسنگی جنوب ایران
استان هرمزگان حد فاصل بین دو استان بوشهر و سیستان بلوچستان
این برگه پیوست لینک زیر است:
تصویر دیوارنگاری غار دوشه، خرم‌آباد لرستان، حدود هزاره سوم پیش از گاه ایرانی، عکس ۴۸۷۵.
منطقه نوسنگی جنوب ایران
تل باکون
در جلگه مرودشت استان فارس است، اولین بار در ۱۳۰۷ هرتسفلد از تل باکون بازدید نمود، و اقدام به حفر دو گمانه نمود. مجددا در سال ۱۳۱۱ هیئتی به سرپرستی مشترک دونالد مک کان و الکساندر لانگسدورف از موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو اقدام به حفاری در تل باکون نمودند. تل باکون متشکل از دو تپه نزدیک بهم است، آثار تپه الف جدیدتر و تپه ب قدیمتر است.
در تپه الف ۴ طبقه استقراری تشخیص داده شد، و از قدیم به جدید عبارتند از: طبقه IV جدیدترین و دارای گورهای اسلامی، طبقه III، طبقه II، طبقه I قدیمترین.
در تپه ب دو لایه استقراری وجود دارد، از قرار: BI جدیدتر، BII قدیمتر.
معماری تل باکون
از تپه ب باکون معماری مشخصی بدست نیامده است.
از تپه الف باکون سالمترین قسمت باقیمانده معماری طبقه III تپه الف است.
طبقه I تپه الف، کف سفت و کوبیده و دارای اجاق است. نخستین ساکنان تل باکون احتمالا در کلبه هایی زندگی می کردند، که دیوارهای آنها را با تیرک هایی فرو برده در زمین که بعدا با گل پوشانیده بودند ساختند.
از طبقه II تپه الف، بقایای قابل توجهی بدست نیامد.
طبقه III تپه الف، سالمترین بقایای معماری تل باکون از این طبقه بدست آمده است. اتاقها معمولا کوچک و مستطیل شکل بوده و ضخامت دیوارها بین ۴۰ تا ۷۰ سانتیمتر بود. دیوار یکی از اتاقهای این طبقه دارای نقاشی بسیار زیبایی بود، که برای نقاشی آن از دو رنگ قرمز و زرد استفاده شده بود.
طبقه IV تپه الف، سطوح دیوارها با کاهگل اندود شده و سپس در برخی موارد رنگ آمیزی شده بود.
سفال تل باکون
سفال لایه BII خشن، دست ساز و دارای شاموت گیاهی است.
سفال لایه BI علاوه بر این نوع سفال، سفال منقوش نیز به مجموعه اضافه شده است. خمیر سفال منقوش نخودی و دارای نقوش هندسی هستند، که با رنگ سیاه روی زمینه نخودی کشیده شده اند.
سفال تپه الف، به دو گروه ۱- ساده ۲- ظریف نخودی تقسیم می شود. سفال ساده دست ساز با شاموت گیاهی، که سطح آنها ابتدا لعاب داده شده، و سپس صیقل شده است. این نوع سفال در حرارت کمتری نسبت به ظروف نخودی پخته شده است.
خمیر سفالهای ظریف و منقوش تپه الف باکون نخودی و نخودی مسی و حتی قرمز رنگ است. که دلیل آن تفاوت حرارت است. دارای ناخالصی کم و بسیار خوب ورز داده شده. از شن نرم برای شاموت نیز استفاده شده است. دو عامل شاموت و ورز سبب شده چنانچه به ظرف تلنگر زده شود، صدای ظریف زنگ مانند از آن بگوش می رسد. لعاب گلی غلیظ سطح سفالها در طیفی از زرد کم رنگ تا خاکستری بسیار روشن و حتی سبز کمرنگ قرار دارند. در بعضی موارد در نتیجه حرارت به رنگ سبز متمایل به خاکستری درآمده اند.
نقوش به رنگهای در طیفی از سیاه تا قهوه ای تیره و قهوه ای شکلاتی قرار دارند. این طیف رنگ نیز متاثر از درجه حرارت پخت است.
تصویر نقشهای بی نظیر سفال باکون، عکس شماره ۸۹۱۲.
جالب ــ با ارزشترین سفال موزه ای جهان از هزارههای اول دوم گاهشماری ایرانی، سفال منقوش باکون است.
اشیا زیر خاکی تل باکون
۱- پیکرکهای حیوانی، ۲- پ یکرکهای انسانی، ۳- سردوکها. ۴- لولههای سفالی، ۵- اشیا استخوانی. همزمانی و مشابهت آثار تل باکون با سایر محوطه ها بقرار زیر است:
۱- مشابه سفالهای باکون الف، در تپه الف تل جری دوره I بدست آمده است.
۲- می توان آثار تپه ب تل باکون، و تپه ب تل جری و موشکی را همزمان دانست.
منطقه نوسنگی جنوب ایران
تل موشکی
در شمال روستای خیرآباد مرودشت فارس و در ۱۶ کیلومتری جنوب شرق تخت جمشید واقع شده است. در سال ۱۳۳۱ نخستین بار واندنبرگ اقدام به بررسی و حفر گمانه آزمایشی در این محوطه نمود. در ۱۳۴۳ هیئت باستانشناسی دانشگاه توکیو از این تپه بازدید، و در تابستان سال بعد اقدام به حفاری نمودند. گزارش این حفاری در سال ۱۹۷۳ چاپ و منتشر شد.
براساس تغییرات معماری و بقایای فرهنگی ۵ طبقه استقراری تشخیص داده شد، که با اعداد رومی نشان داده شدند، طبقه V ، طبقه IV، طبقه III، طبقه II، طبقه I قدیمترین.
معماری تل موشکی
در طبقه I قسمتهای بدون ارتباط با بنا مشخص شد، که دیوارها با چینه ساخته شده بودند. سطح دیوارها و کف با کاهگل اندود شده بودند.
در طبقه II بقایای یک دیوار منحنی با خشتهای دست ساز بدست آمد. در دیوار چینی این دیوار دو ردیف خشت را از پهلو در کنار هم قرار داده بودند.
در طبقه V بقایای دو دیوار موازی مشخص شد، که بین آنها با دیوارهای تقسیم کننده تقسیماتی بوجود آمده بود. تنها طبقه ای که در آن خانه ای با پنج اتاق بدست آمد دیوارهای این اتاقها با چینه که به آن کاه نزده بودند ساخته شده بود.
سفال تل موشکی
خمیر سفالها دارای ناخالصی شن و شاموت گیاهی است. در سفالهای خشن که ساده و بدون هرگونه تزئینی هستند، اندازه الیاف گیاهان شاموت بلندتر و ضخیمتر، و مقدار آن نیز بیشتر است.
ظروف دست ساز و با روش فیتیله ای ساخته شده اند. سطح ظروف سفالی با انواع روشها و رنگها لعاب داده شده است. بعضی از ظروف دارای لعاب گلی غلیظ قرمز رنگ هستند. این گونه ظروف پس از لعاب دادن صیقل نیز داده شده اند. نوع دیگر ظروف با لعاب گلی نخودی لعاب داده شده اند.
سفال منقوش با رنگ سیاه یا قهوه ای متمایل به سیاه تزئین شده اند. نقوش تزئینی را اکثر عناصر هندسی و مخصوصا نقوش سبدی شکل تشکیل می دهند. متداولترین ظروف عبارت بودند از بشقابهای با لبه به خارج برگشته با کف تخت و با زاویه نزدیک کف. ظروف زورقی شکل و بشقابهای با زاویه نزدیک کف از سفالهای ویژه تل موشکی هستند. درجه حرارت برای پخت سفال کافی یا زیاد نبوده است.
براساس نتایج حفاری هیئت ژاپنی، قدمت آثار تل موشکی بیشتر از آثار تل جری است. ولی بطور کلی می توان آثار تپه ب تل باکون و تپه ب تل جری وتل موشکی را همزمان دانست، که مربوط به دوران آغاز استقرار در روستاها در مرودشت فارس است.
می توان آثار تپه ب تل باکون و تپه ب تل جری و تل موشکی را همزمان دانست.
منطقه نوسنگی جنوب ایران
تل جری
در ۱۶ کیلومتری جنوب تخت جمشید قرار دارد. سرپرستی حفاری در دو تپه جری را آقایان سه ایچی مسودا و تاتسو ساتو به عهده داشتند.
تل جری از دو برجستگی کوتاه به فاصله ۱۵۰ از یکدیگر تشکیل شده است. تپه الف برجستگی شمالی و تپه ب برجستگی جنوبی است، و در شمال شرق این دو برجستگی تپه موشکی است.
در تپه الف تل جری ۷ طبقه استقراری تشخیص داده شد،، که با حروف لاتین از بالا به پایین نامگذاری شد ند. در هفتمین طبقه یعنی طبقه G سفال از آثار روی سطح خاک بکر بدست آمد، که مشابه سفالهایی از فوقانی ترین طبقه استقراری در تپه موشکی است. این نوع سفالها از انواع سفال نخودی رنگ، با نقوش تزئینی به رنگ سیاه و عناصر نقشی به شکل لاک لاکپشت بودند.
معماری تل جری
معماری تل جری اغلب با چینه و بندرت با خشت دست ساز ساخته شده بودند. ضخامت دیوارها زیاد بود سطح بعضی دیوارها با رنگ قرمز نقاشی شده بود.
سفال تل جری
در تپه الف تل جری سفال به سه دوره بشرح زیر تقسیم شده است:
ــ اول سفال دوره I که به دو گروه اصلی تقسیم می شوند:
۱- سفال منقوش نخودی که نقوش هندسی و مسبک طبیعی با رنگ سیاه کشیده شده اند. این نوع سفالها مشابه سفالهای بدست آمده از تل گپ، تل باکون الف و دوره سیلک III بودند.
۲- سفال خشن ساده با شاموت گیاهی است.
ــ دوم سفال دوره II که از مقدار سفال منقوش کاسته شده، و اکثریت را سفالهای ساده خشن با شاموت گیاهی تشکیل می دهند. نوع جدید سفال این دوره سفالهایی هستند، دارای تزئینات افزوده به شکل دگمه های کوچک یا نوارهای برجسته کوتاه.
ــ سوم دوره III که قدیمترین سفالهای این محل هستند. در این دوره دو گروه سفال متمایز بدست آمده است:
۱- سفال ساده خشن دارای شاموت گیاهی.
۲- سفال منقوش دارای شاموت گیاهی و بسیار سبک، که نقوش تزئینی آن منحصرا هندسی است با رنگهای سیاه یا قهوه ای تیره کشیده شده اند.
در تپه ب تل جری برخلاف تپه های دیگر با دو برجستگی یا قله که در محور شمال شرقی- جنوب غربی نسبت بهم قرار دارند، و برجستگی جنوب غربی بلندتر از دیگری است، و ۲٫۵ متر ارتفاع دارد. در نتیجه حفاری ۸ طبقه استقراری تشخیص داده شده است.
دیوار منازل مسکونی این تپه با چینه ساخته شده بودند. از قلوه سنگ برای پی دیوارها استفاده شده بود. در یک مورد هم آثار رنگ قرمز بر سطح اندود دیوارها مشاهده گردید.
قطعات متعددی از سفالهای خشن بدست آمد، که متعلق به خمره های ذخیره آذوقه یا سبوهای ساده بودند. دارای شاموت گیاهی و دست ساز بودند. نقوش با رنگ سیاه یا سیاه متمایل به قهوه ای روی زمینه ای از لعاب گلی غلیظ سفید کشیده شده بودند. این نوع تزئین از ویژگیهای سفال تل جری است. عناصر نقشی نوع ساده هندسی و نقوش سبدی بود.
می توان آثار تپه ب تل باکون و تپه ب تل جری و موشکی را همزمان دانست. در تپه الف تل جری دوره I مشابه سفالهای تل گپ، تل باکون الف و دوره سیلک III بدست آمده است.
منطقه نوسنگی جنوب ایران
تل گپ
در ۱۶ کیلومتری جنوب تخت جمشید در روستای خیرآباد واقع شده است. هیئت باستانشناسی ژاپن در سال ۱۳۳۸ به سرپرستی آقای توشیهیکو سونو اقدام به حفاری نمود. گزارش مقدماتی در سال ۱۹۶۲ چاپ و منتشر شد.
تل گپ مجموعه ای از ۷ برجستگی است، که بزرگترین و بلندترین آنها ۵ متر است. هیئت کاوش ژاپنی در تل گپ، دو دوره فرهنگی با ۱۷ لایه استقراری بشرح زیر تشخیص:
دوره اول بقایای لایه های ۱۷ الی ۱۳، دوره اول به دو مرحله مشخص و یک مرحله نامشخص تقسیم شده.
لایه های ۱۷ - ۱۶ معرف مرحله اول دوره اول. لایه های ۱۵- ۱۴ الف و ۱۴ ب معرف مرحله دوم دوره اول. لایه ۱۳ معرف مرحله نامشخص دوره اول.
در دوره دوم ۱۲ الی ۱ دوره دوم نیز به سه مرحله تقسیم شده است. لایه های ۱۲الف الی ۱۰ مرحله اول دوره دوم. لایه های ۹ الی ۵ و ۵ الف مرحله دوم دوره دوم. لایه های ۴ الی ۱ مرحله سوم دوره دوم.
معماری تل گپ
در تل گپ دیوار خانه های مسکونی با چینه ساخته شده، و سطح دیوارها با کاهگل اندود می شد. حفاران در لایه ۴ بقایای یک واحد ساختمانی را مشخص کردند، که آنرا معبد نامیدند. این ساختمان دارای نقشه راست گوشه است، که دیوارهای آنرا با چینه ساخته اند. این ساختمان دارای حیاط مرکزی و دو ورودی، یکی گوشه شمال شرقی و دیگری سمت جنوب غربی است.
یک اتاق بزرگ در شمال شرق حیاط و دو اتاق کوچکتر در شمال غرب حیاط قرار دارند. کف یکی از اتاقها را با قطعات شکسته سفال فرش نموده اند. در گوشه حیاط فضایی مانند محفظه صندوق مانندی که با دیوارهای چینه ای ساخته شده، و سه بار با اندود گل مرمت شده است.
دیوارهای آن سوخته و داخل آن پر از بقایای خاکستر و مقدار زیادی بقایای سوخته شده استخوان حیوانات وجود داشت. هیئت حفاری آنرا آتشدان آتش مقدس معرفی کرده اند، البته دلایل کافی ارائه نشده است.
سفال تل گپ
سفال تل گپ به دو دوره تقسیم شده است. سفال دوره اول بنوبه خود به دو گروه خشن و ظریف تقسیم شده است. شاموت هر دو نوع سفال گیاهی و ناخالصی سفال خشن بیشتر از ظریف است. ظروف با دست شکل داده شده و سفال خشن تماما ساده هستند. سفالهای ظریف به دو زیر گروه ساده و منقوش تقسیم شده اند.
نقوش سفال منقوش عناصر نقشی هندسی ساده تشکیل میدهند، که با رنگ سیاه یا قهوه ای تیره کشیده شده اند. سفال دوره دوم همانند دوره اول است، با این تفاوت که سطح بعضی از ظروف را صیقل کرده اند. بطور کلی سفالهای تل گپ از نوع سفالهای تپه الف باکون هستند. دوره های سفال تل گپ بشرح زیر است:
۱- سفال دوره اول، الف- سفال خشن، ب- سفال ظریف، ب۱- سفال ظریف ساده، ب۲- سفال ظریف منقوش، ۲- سفال دوره دوم.
مشابه سفالهای تل گپ در تپه الف تل جری دوره I بدست آمده است.
منطقه نوسنگی جنوب ایران
تل نخودی
در ۸۰۰ متری شمالغرب مقبره کوروش و مابین دو روستای ابوالوردی و مبارک آباد واقع شده است. در ۱۳۳۰ علی سامی اقدام به حفر گمانه های آزمایشی در تل نخودی نمود. نتایج حفاری را یکبار در جلد دوم گزارشهای باستان شناسی، و بار دوم در جلد چهارم گزارشهای باستان شناسی منتشر نمود. در سالهای ۱۳۴۰ و ۱۳۴۱ خانم کلر گاف مجددا در تل نخودی حفاری نمود.
آثار بدست آمده از تل نخودی، تل شغا، تل کفتری، تل تیموران، تل قلعه، تل جلال آّباد، تل قلعه حسن آباد، و.... معرف دوره ای هستند، که می توان آنرا دوره سپیده دم شهرنشینی قبل از گاهشماری ایرانی دانست.
تل نخودی تپه کوچکی می باشد، که بلندترین نقطه آن ۲ متر از سطح زمینهای اطراف بالاتر است.
لایه نگاری تل نخودی براساس تغییرات بقایای معماری چهار طبقه استقراری، طبقات I الی IV تشخیص داده شد. طبقات I الی II ، که ضخامت آثار باستانی آن حدود یک متر است. دارای سفال با لعاب گلی غلیظ قرمز رنگ و سفال خاکستری مشابه سفالهای طبقه IV تپه الف تل باکون بودند.
طبقه III از دو لایه تشکیل شده. طبقه IV از سه لایه تشکیل شده. طبقات III الی IV دارای سفالهای نخودی و منقوش مشابه سفالهای طبقات I الی III تپه الف تل باکون بودند.
معماری تل نخودی
طبقه I ، سه دوره حیاط بازسازی شده، که در همه جای حیاط توده هایی از قلوه سنگ دیده می شد، و بقایای یک تنور است، که داخل آن را با دقت اندود کرده بودند.
طبقه II ، دیوار بر روی پی قلوه سنگی بنا شده، و دیوارهای این اتاق با خشتهای مربع دست ساز ساخته شده. در دیوارچینی از لایه نسبتا ضخیمی بعنوان ملاط استفاده شده. در داخل این اتاق بقایای تنوری مشخص شد، که داخل آن نیز با دقت اندود شده بود.
طبقه III ، دیوارهای بنای هر دو لایه این طبقه با نوعی خشت، که بسیار نرم بودند ساخته شده بود، و بقایای ۶ تنور هم از این لایه بدست آمد.
طبقه IV ، بقایای هر سه لایه این طبقه با خشت و روی پی های قلوه سنگی بنا شده و سطح دیوارها اندود شده بودند. روی اندود بعضی از دیوارها با رنگ قرمز رنگ کرده بودند، و بقایای حداقل سه تنور نیز در این طبقه مشخص گردید.
سفال تل نخودی
سفال تل نخودی در دو گروه اصلی الف- قرمز، و ب- سفال نخودی بشرح زیر دسته بندی شده است:
الف سفال قرمز، همراه با سفال خاکستری، از طبقات I و II بدست آمده است، و خود به سه گروه تقسیم می شود :
۱- سفال قرمز، این نوع سفالها دست ساز هستند، و خمیر سفال در طیفی از صورتی تا نخودی مایل به قهوه ای قرار دارند. سطح ظروف با لعاب گلی غلیظ یا رقیق به رنگهای قرمز آجری یا زرد اخرایی و گاهی صورتی متمایل به قهوه ای لعاب داده اند. سطح بعضی از ظروف پس از لعاب صیقل کاری شده است.
۲- سفال خاکستری با شاموت شن، سطح ظروف را با دست مرطوب هموار کرده، و در بعضی موارد کاملا صیقل کرده اند، بطوری که به رنگ سیاه درآمده اند.
۳- سفالهای ساده و خشن با شاموت شن که فاقد هرگونه لعاب هستند. معمولا خمرهها و سبوها و کاسه های بزرگ از این نوع سفال هستند.
ب سفال نخودی، این نوع سفالها اکثرا از طبقات II الی IV بدست آمده اند، و حفار معتقد است که آنها را با چرخ ساخته اند. خمیر سفال به رنگ نخودی روشن و دارای شاموت شن نرم است. از لعاب گلی غلیظ برای پوشش سطح ظرف استفاده شده، و در انواع منقوش آن از رنگ سیاه روی زمینه نخودی برای تزئین استفاده شده است. در اثر تاثیر حرارت گاهی رنگ نقوش قهوه ای تیره شده است.
از عناصر نقشی هندسی و هندسی ترکیبی برای تزئین ظروف استفاده شده است. علاوه بر آنها سفالگر از نقوش مسبک حیوانی، گیاهی و انسانی نیز برای تزئین ظروف استفاده نموده است. معمولا ظروف در قسمت فوقانی ظرف و بین دو نوار ساده رنگ کشیده شده اند.
سفال تل نخودی شامل: الف- سفال قرمز. ۱- سفال قرمز، ۲- سفال خاکستری با شاموت شن نرم، ۳- سفال ساده و خشن با شاموت شن.
ب- سفال نخودی و نخودی منقوش.
حفار تل نخودی خانم کلر گاف در نهایت چنین نتیجه گیری نموده است، که آثار طبقات I و II همزمان با دوره اوروک در بین النهرین و آثار طبقات III الی IV متعلق به دوره قبل از اوروک در بین النهرین هستند.
آثار طبقات I و II همزمان با دوره اوروک در بین النهرین است. آثار طبقات III الی IV متعلق به دوره قبل از اوروک در بین النهرین است.
تصاویر موزه ای مناطق نوسنگی و تپه های تاریخی ایران در لینک زیر:
ــ منبع: مناطق نوسنگی ایران از اینترنت و پژوهشهای شخصی است. اشخاصی که از نوشته های آنها در این برگه استفاده شده، لطف کنند نام خود را در نظرات بنویسند، تا اینجا ذکر و تشکر شود.
...............
برچسبها: منطقه نوسنگی، جنوب ایران، تل باکون، تل موشکی، تل جری، تل گپ، تل نخودی، تپه باستانشناسی، تپه تل، آثار زیرخاکی.
.............
منطقه نوسنگی جنوب ایران
مستند های مربوط
مستند های بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید، لینک آن در ستون کناری
............................
توجه ۱: اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: تارنمای انوش راوید، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
توجه ۲: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری ارگ ایران بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید. در جهت دانش مربوطه این تارنما، با استراتژی مشخص یاریم نمایید.
توجه ۳: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند: در اینجا http://arqir.com.
ارگ ایران http://arqir.com
پرسشهای خود را ابتدا در جستجوهای تارنما بنویسید، به احتمال زیاد پاسخ خود را می یابید
جهت آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید، و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید
منطقه نوسنگی شمال ایران
تاریخ نوسنگی در ایران و مناطق نوسنگی ایران، که در تارنمای ارگ ایران نوشته شده، کوتاهی از این دوره بمنظور آگاهی و تکمیل بازدیدها و مطالب دیگر ارگ ایران است.
منطقه نوسنگی شمال ایران
گیلان و مازندران و گلستان
این برگه پیوست لینک زیر است:
تصویر دیوارنگاری غار دوشه، خرم‌آباد لرستان، حدود هزاره سوم پیش از گاه ایرانی، عکس ۴۸۷۵.
منطقه نوسنگی شمال ایران
اهمیت دو غار کمربند و غار هوتو
این دو غار در روستای تروجن یا نام جدید شهیدآباد هشت کیلومتری شهر بهشر، به لحاظ کشف اسکلت انسان با قدمت حدود ده هزار سال معروفیت جهانی دارد. اهمیت غار و آثار کشف شده در آن تا به اندازه‌ای است، که در برخی موارد از این غار به معدن طلای انسان‌شناسان یاد شده است. مهم‌ترین این کشفیات که به «انسان هوتو» (Hotu man) مشهور است؛ سه اسکلت شامل اسکلت‌های یک مرد و زن بالغ به همراه اسکلت زنی جوان می‌باشند.
تصاویری از این اکتشافات که در سال ۱۳۳۰ شمسی (۱۹۵۱ میلادی) به سرپرستی پروفسور کارلتون استیونز کون استاد دانشگاه پنسیلوانیا آمریکا انجام شده‌است، در بخش بایگانی موزه باستانشناسی و انسان‌شناسی دانشگاه پنسیلوانیا موجود است، در فیلم زیر.
تصویر غار کمربند و غار هوتو، عکس شماره ۸۹۱۴.
منطقه نوسنگی شمال ایران
غار کمربند
در ۸ کیلومتری شهرستان بهشهر و ۶ کیلومتری ساحل دریای خزر قرار دارد. در ۱۹۴۹ (۱۳۲۸) نخستین بار استنلی کون گمانه ای را حفر نمود. این غار ۲۸ لایه ۲۰ سانتیمتری دارد.
لایه ۱ : لایه مخلوط آثار . لایه ۲ الی ۱۰ : دوره نوسنگی.
لایه ۱۱ الی ۱۸ : شکارگران دوره فرا پارینه سنگی که غزال شکار می کردند.
لایه ۱۹ الی ۲۷ : شکارگران دوره فرا پارینه سنگی که فک دریایی شکار می کردند.
لایه ۲۸ : خاک بکر.
آثار دوره فراپارینه سنگی و نوسنگی :
لایه های ششم الی سوم معرف نوسنگی باسفال غار کمربند بود.
آثار بدست آمده از غار کمربند معرف چهار دوره فرهنگی هستند، که به گفته کارلتون کون از قدیم به جدید عبارتند از :
۴- نوسنگی باسفال ۵۳۳۰ ق.م.
۳- نوسنگی بدون سفال ۵۸۴۰ ق.م.
۲- فراپارینه سنگی شکارگران غزال ۶۶۲۰ ق.م.
۱- فراپارینه سنگی شکارگران فک ۹۵۳۰ ق.م.
سفال غار کمربند
سفال کمربند از نوع پوک و ترد هستند و با دست ساخته شده و دارای شاموت گیاهی بسیار زیاد است. سطح ظروف را با محلولی رقیق از گل اخری پوشش داده، و سپس آنرا کاملا صیقلی کرده اند. سفالها در حرارت کمی پخته شده، بهمین دلیل مغز سفالها تیره است. سفالهای کمربند را میتوان جزو سفالهای ابتدایی دسته بندی نمود.
ابزارسنگی : ابزار اغلب از جنس سنگ چخماق هستند.
منطقه نوسنگی شمال ایران
غار هاتو (هوتو)
صد متر بالاتر از غار کمربند واقع شده است. نخستین بار توسط استنلی کون در ۱۹۵۱ حفاری گردید.
سفال هاتو دست ساز و دارای شاموت گیاهی است، و به انواع مختلفی تقسیم شده، که به ترتیب قدمت عبارتند از:
الف- سفالهای ساده از نوع سفال نرم و پوک و سبک شبیه سفالهای غار کمربند.
ب- سفال قرمز داغدار. ج- سفال ظریف با نقوش ساده هندسی خطی.
د- سفال منقوش با نقوش هندسی و مسبک گیاهی و حیوانی که با رنگ سیاه روی زمینه قرمز کشیده شده بودند.
تصاویر موزه ای مناطق نوسنگی و تپه های تاریخی ایران در لینک زیر:
ــ منبع: مناطق نوسنگی ایران از اینترنت و پژوهشهای شخصی است. اشخاصی که از نوشته های آنها در این برگه استفاده شده، لطف کنند نام خود را در نظرات بنویسند، تا اینجا ذکر و تشکر شود.
...............
برچسبها: منطقه نوسنگی، شمال ایران، غار کمربند، غار هاتو، غار هوتو.
.............
منطقه نوسنگی شمال ایران
مستند های مربوط
مستند های بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید، لینک آن در ستون کناری
............................
توجه ۱: اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: تارنمای انوش راوید، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
توجه ۲: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری ارگ ایران بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید. در جهت دانش مربوطه این تارنما، با استراتژی مشخص یاریم نمایید.
توجه ۳: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند: در اینجا http://arqir.com.
ارگ ایران http://arqir.com
پرسشهای خود را ابتدا در جستجوهای تارنما بنویسید، به احتمال زیاد پاسخ خود را می یابید
جهت آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید، و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید